Kara para aklıyorlar

İNGİLTERE KİLİT ÖNEMDE

Uluslararası Şeffaflık Örgütü İngiltere yapılanmasının direktörü Robert Barrington ise İngiltere’nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Chatham House için mayıs ayında kaleme aldığı makalede, “İngiltere küresel para aklama faaliyetlerinde bulunanlar için kilit önemde bir destinasyon. Dikkate değer seviyede para aklanıyor. Bu işte aracılık yapanlar var” ifadelerini kullanmıştı.

İngiliz Ulusal Suçlarla Mücadele Kurumu’nun (NCA) resmi sitesinde ise “Uluslararası boyutta kara para aklama faaliyetlerinin hacmine ilişkin eldeki en iyi tahmin, 2009 yılında küresel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) yüzde 2,7’sine eşit olduğu, yani 1,6 trilyon ABD dolarına eşit olduğu yönünde. NCA yüzlerce milyar İngiliz sterlinin İngiltere’deki bankalar ve iştirakleri üzerinden aklandığını değerlendirmektedir” ifadelerine yer veriliyor

DÜNYA EKONOMİSİNİ SARSACAK NİTELİKDE

Peki, vergisini düzenli ödeyen, “yasalarla başım belaya girmesin”  düşüncesiyle trafik cezasını bile geciktirmeyen, namuslu insanların genelde filmlerden duyduğu,  “kara para aklama” olayı nedir? Nasıl yapılıyor? Birkaç küçük ülkenin bütçesine denk gelen,  milyarlarca dolar ve sterlin aklanıp nasıl yasal olarak sisteme sokuluyor. Genelde kimler kara para aklıyor? Sistem nasıl işliyor? Hangi yolları kullanıyorlar.

İşte dünya ekonomisini sarsan “kara para aklama” sisteminin perde arkası.

Türkiye Maliye Bakanlığı MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu) verilerine göre kara para aklama sistemi şöyle işliyor:

YASAL OLMAYAN GELİR YASAL HALE GETİRİLİYOR

Aklamanın genel amacı; yasal olmayan faaliyetlerden elde edilen gelirlerin yasal olarak elde edilmiş gibi mali sisteme sokulması. Bir başka deyişle,  bu gelirlerin yasadışı faaliyetlerden elde edildiğinin gizlenmesidir. Bu şekilde; yapılacak muhtemel denetimlerde gerekli açıklamalar yapılabilecek veya bu denetimlerin yapılmasını gerektirmeyecek şekilde bu gelirler, şüpheden uzak bir niteliğe kavuşturulacaktır.

Suç gelirine kaynaklık eden en önemli suçun uyuşturucu ticareti ve bu suçtan elde edilen gelirler olduğu görülmektedir. Bu gelirlerin nakit sisteme sokulması, aklayıcılar açısından büyük önem kazanmaktadır. Çünkü nakit halindeki gelir, günlük kullanımlar için harcanabilecek çok küçük bir kısmı hariç kullanılmaya uygun değildir. Dolayısıyla nakit halindeki bu gelirin kullanılabilir hale getirilmesi yani aklanması gerekir. Örneğin, ABD’de uyuşturucu kaçakçısına ait pizza dükkânları zinciri vasıtasıyla uyuşturucudan elde edilen gelirlerin aklandığı belirlenmiştir.

PARAVAN ŞİRKET KURUYORLAR

Aklama işi yapanlar bu tipten birçok şirkete sahip olabilirler ve izlerini daha fazla karışık hale getirmek için fonları bir şirketten diğerine aktarırlar. Bir paravan şirket maskelemeyi gerçekten yasal işlemlere de girebilirler. Şirketler arasında yapılan transferler sonucu;

·       Paravan şirket çok kârlı bir işletme gibi gösterilebilir. Böyle bir durumda kağıt üzerinde görülen kârın yerine kasaya suç geliri konur. Bu paranın vergisi ödenir ve yasallaştırılmış olur.

Paravan şirket kâr oranı yüksek ya da düşük birçok şirketi, gayrimenkulü veya değerli kâğıdı satın alabilir. Bilinçli spekülasyonlarla, kağıt üzerinde yapılan alım satımlarla bu yatırımlar değerlenmiş gözükür ve yine vergisi de ödenmek suretiyle suç geliri aklanır. Aklayan kişi aklanan ve yasallaşan paranın vergisini ödemeye her zaman hazırdır.

BANKA BİLE KURANLAR VAR

Para aklama bu ülkelerde mevcut finansal kuruluşlar (özellikle bankalar) veya paravan şirketler (shell companies) aracılığı ile olabilmektedir. Bankalar suçlular tarafından kurulabileceği gibi işbirlikçileri tarafından da kurulabilir. Merkezlerde kurulan bankalar ve paravan şirketlerin ortaklık yapıları hakkında bilgi edinilememektedir, dolayısıyla bunlar gerçek sahiplerinin bilinmediği şirketlerdir. Çünkü bu ülkelerde sıkı bir sır saklama yükümlülüğü olup mahkeme kararı veya hükümet izni olmadan, bilgi verenlere ağır cezalar verilebilmektedir.

Bir sınır ötesi banka, içinde bulunduğu ülkeden bankacılık işlemlerinin tümünü sürdürebilir ve bütün dünyaya suç geliri transfer edebilir. Ancak bu tür merkezler için ciddi sorumluluklar getiren düzenlemeler üzerinde çalışılmaktadır.  Bu yöndeki çalışmalar FATF içerisinde oluşturulan çalışma grubu ile İşbirliği içinde olmayan ülkelere (Non-cooperative countries and territories) uygulanacak direktifler tespit edilmek suretiyle yürütülmektedir. Bu sayede bu ülkeler için de işbirliği yapmamaları halinde yaptırım uygulamasına gidilebilecektir.

Bu merkezler kullanılmak suretiyle loan-back, fonların bu ülkelere fiziki transferi gibi yöntemlerle aklanabilmektedir.

·       VERGİ CENNETLERİ MÜŞTERİ ÇEKMEK İÇİN NELER VAAT EDİYOR

·       Vergi cenneti olan bazı ülkeler kıyı bankacılığı (off-shore) hesaplar.

·       Bu bankalar müşteri çekebilmek için adeta birbirleriyle yarışmaktadır.

·       Bu ülkeler müşterilerine:

·       Gizlilik.

·       Politik istikrar

·       Vergilendirme olmaması (sıfır ya da sıfıra yakın)

·       Sermaye hareketlerinde tam serbesti

·       Coğrafi konum olarak gelişmiş ülkelere yakınlık

·       Gerekli altyapı (telekomünikasyon, ulaşım, konaklama)

·       Uzman personel veya kurum (vergi danışmanları, avukatlar vs) vaat etmektedir.

AKLAMA YÖNTEMLERİ

Belirli bir sayı vermek mümkün değildir. Pek çok kişinin aklına gelmeyecek yöntemler kullanılabilir. Bu açıdan sınırsız sayıda aklama yöntemi vardır demek yanlış olmaz. Aklama yöntemleri ülkeden ülkeye, finansal sistemlerde kullanılan araçların çeşitliliğine bağlı olarak değişir. Ayrıca günümüzde yasadışı gelir elde edenler artık kendi paralarını kendileri aklamamakta, bu işte profesyonelleşen aklayıcıları kullanmaktadırlar. Aklama işiyle uğraşanlar işlerini çok iyi bilen muhasebeciler, bankerler, hukukçular, mali danışmanlar vs. olabilir. Bunların sağlam bir mesleki geçmişi vardır, çoğu sabıkasızdır, öncül suçla hiçbir alakaları yoktur. Hizmetlerine karşılık olarak komisyon, prim adı altında gelir elde ederler.

En çok kullanılan yöntemler şöyle sıralanmakta:

Fonların fiziken ülke dışına kaçırılması,

Şirinler (smurfing) yöntemi,

·       Parçalama (structuring) yöntemi,

·       Vergi cennetleri (off-shore),

·       Paravan (Kağıt üstündeki) ya da hayali şirketler,

·       Oto-finans borç yöntemi (Loan-back),

·       Döviz Büroları,

·       Kumarhane ve Gazinolar,

·       Nakit para kullanılan işyerlerinin işletilmesi (Göstermelik şirketler),

·       Sahte fatura (hayali ihracat),

·       Alternatif havale sistemleri (hawala vs.),

·       İnternet bankacılığı ve elektronik para,