ABD ile Türkiye arasında aylardır devam eden S-400 krizinde sürpriz bir gelişme yaşandı. Başkan Trump’ın Japonya’da Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400’lerle ilgili “Türkiye S-400’leri almalı, yaptırım yok.” şeklindeki açıklamaları, Türkiye başta olmak üzere birçok dünya ülkesinde şaşkınlıkla karşılandı.
Zira birkaç hafta öncesine kadar Başkan Trump başta olmak üzere, ABD’nin Türkiye’yi nasıl tehdit ettikleri hafızalarımızdan henüz silinmedi.
İnsanın aklına ister istemez şu sorular geliyor:
Madem Türkiye başından beri haklı idi, ABD neden bu kadar yaygara koparıp iki ülke arasında gerginliği tırmandırdı? ABD vatandaşı Rahip Andrew Brunson’un tutuklanma olayında bile ekonomik yaptırımlara başvuran ABD, Türk vatandaşlarına vize uygulamasını kaldırmadı mı (Türkiye’de karşılıklı olarak ABD vatandaşlarına vize uygulamasını kaldırdı)? Ve bir süre sonra Rahip Brunson cezaevinden tahliye edilip ülkesine dönünce karşılıklı olarak yaptırımlar kaldırılmıştı, çünkü sonuçta ABD istediğini almıştı.
Durum böyle olunca, ABD’nin yıllardır yürüttüğü politikalara da bakınca insan haklı olarak şüphelenmiyor değil.
Başkan Trump’ın kafasından neler geçiyor ki, iki ülke arasında aylardır süren gerginliği on dakikalık bir açıklama yaparak bitirdi. Şunu da unutmayalım: Başkan Trump’ın sık sık benzer olaylarda yaptığı açıklamalar ve uyguladığı politikalar, birkaç gün sonra U dönüşü yaptığı bir gerçek.
Bekleyip göreceğiz. Trump’ın bu çıkışı bir oyalama taktiğimi? Yoksa gerçekten de Türkiye’nin haklılığına inancı tamamen oluştu mu? Bunu zaman gösterecek. Bizde bekleyip göreceğiz.
Çünkü zaman, her şeyin ilacadır.
Ne yalan söyleyeyim şahsım adına, aylardır devam eden ve iki ülke arasında zirve yapan S-400 gerginliği, “Demek ki Japonya’ya kadarmış…” demekten kendimi alamıyorum.
Şimdi dönelim zirvede liderler arasında yaşananlara:
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump ile Japonya’daki G-20 Zirvesi kapsamında yaptığı görüşmeye ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Flickr
TESLİMAT ON GÜN İÇİNDE YAPILACAK
S-400 gerilimine ilişkin “Herhangi bir sıkıntı yaşamadan bu süreci atlatacağız” diyen Erdoğan, Trump’ın da hem S-400 hem de F-35 konularında Türkiye’ye destek verdiğini söyledi. ABD’nin Türkiye’ye yaptırım uygulayıp uygulamayacağı konusunda “Yaptırım diye hiçbir şey duymadık şu ana kadar” ifadesini kullanan Erdoğan, S-400 teslimatının 10 gün içinde gerçekleşeceğini açıkladı.
Erdoğan F-35’ler konusunda da “Trump 1 milyar 400 milyon dolar para vermişler. Sen malını vermiyorsun. Böyle anılmak da iyi bir şey değil” dedi. Şimdi bu parayı verdik ama malımızı bize vermiyorlar; ne böyle bir tüccar olur ne de böyle bir müşteri. Bunu da çok açık ve net söylemek bir insanın dürüstlüğüne işaret eder” açıklamasında bulundu. Erdoğan, “Teknolojik olarak bir S-400 üç Patriot’a bedel. Buna rağmen biz şartları görelim. Eğer şartlar S-400 ile eşit bile olsa biz Patriot alırız” dedi.
Cemal Kaşıkçı cinayetinin gündemden düşürülmeye çalışıldığını kaydeden Erdoğan, “Dünyada egemen güçlerin bir kısmı onu da gündemden düşürmeye çalışıyor. Birileri çok ciddi paralar dağıtıyor” dedi.
Erdoğan, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Kıbrıs konusundaki açıklamalarına tepki gösterdiği söyledi. Erdoğan, “İkili görüşmede kendisine bizzat söyledim; ‘Bak’ dedim, ‘Kıbrıs meselesinde sen bir defa konuşamazsın. Senin Kıbrıs’la yakından uzaktan alakan yok’ sözlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 28-29 Haziran 2019 tarihlerinde Japonya’nın Osaka kentinde gerçekleşen G-20 Devlet Başkanları zirvesinden sonra gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Sözlerine zirvenin bu yıl dört ana başlığı olduğunu belirterek başlayan Erdoğan “Bu başlıklar iklim değişikliği, ticaret, mülteciler ve göç ile terörle mücadeleydi. Biz de bu temel konularla alakalı pozisyonlarımızı ortaya koyduk ve görüşlerimizin sonuç bildirgesine yansımasını sağladık” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gazetecilerin sorularına verdiği yanıtlar Türk medyasında geniş yer buldu:
Habertük Gazetesi’nde yer alan açıklamaların bir bölümü özetle şöyle:
Zirve çerçevesinde birçok ikili görüşmeler yaptık. Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Fransa, Almanya, Hindistan, İngiltere, İspanya, Endonezya liderlerinin yanı sıra Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri ve Dünya Bankası Başkanı ile görüşmeler gerçekleştirdik.
Sayın Trump ile görüşmemiz çok olumlu bir havada geçti. Kendileri S-400 ve F-35’ler konusunda bize destek veriyor. Yaptırımlara ilişkin olarak farklı opsiyonlara baktıklarını ve Türkiye’ye adil muamele yapılmadığını basının önünde açıkça ifade etti. Halkbank konusunun kısa sürede çözüleceğini ümit ediyoruz. Güvenli bölge, üzerinde ısrarla durduğum bir konu ve bu hususta da birlikte çalışmaya devam edeceğiz. İki ülke olarak daha önce planladığımız 75 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşmaya çalışacağız. Sayın Trump, bu yıl içinde Türkiye’yi ziyaret edecek. Yaptığımız konuşmada bir noktaya vardık ve arkadaşlarımız süreci takip edecek. Bu ziyarette bir iş konseyi veya işadamları toplantısını da gerçekleştireceğiz.
PUTİN İLE GÖRÜŞME:
Sayın Putin’le yaptığımız görüşmede ise ikili ilişkilerin yanı sıra Suriye ve İdlib konularını ele aldık. Son dönemde gözlem noktalarımıza yapılan bazı saldırılar oldu, bunların değerlendirmesini yaptık. Bu konudaki tedbirlerimiz ortada. Ayrıca Türkiye-Rusya-İran olarak bir üçlü zirve yapalım dedik ve arkadaşlarımızı görevlendirdik. Bu üçlü zirveyi yakın zaman içinde, Temmuz başı gibi gerçekleştireceğiz. Üçlü zirvenin ardından dörtlü İstanbul Zirvesi’ni yine toplamayı planlıyoruz. Bu dörtlü zirveyi de Türkiye-Rusya-Almanya-Fransa olarak yapacağız. Bunun da görüşmesi olumlu. Arkadaşlarımızın yapacağı çalışmayla bu adımı atacağız.
Sayın Macron ve Merkel ile görüşmelerde ikili ticaret ilişkilerimizin yanı sıra Suriye, İdlib, Libya ve terörle mücadele konularını ele aldık.
Soru: Bu temaslarınızın en önemli gündem maddesi S-400 ve Trump’la görüşmenizdi. Trump “Obama yönetimi Patriot’ları Türkiye’ye satmadı. Erdoğan benim bakış açımla çok çetin biri. Bu gerilimde Erdoğan’ın suçu yok. Ben kendisi ile çok iyi anlaşıyorum” dedi ve Türkiye’ye adil davranmadıklarını söyledi. Nasıl izlenimlerle ayrıldınız? Bize ayrıntı verir misiniz?
Aslında gayet güzel özetlediniz. Söylediği zaten bu çerçevede ifade edilebilecek sözler…
Trump’ın dediği gibi çetin biri misiniz efendim?
Pazarlıkta çetin biriysem -ki severim- bu iyi bir şey. Trump bazı şeyleri ifade ederken zihin arkasında bir şeyler saklamıyor. Mesela bugün basına yaptığı açıklamada S-400 ile ilgili çok açık, net, dürüstçe ifadeler kullandı. Ben de dedim ki “Ben de sizi bu yönünüzle seviyorum.” Çünkü kendi arkadaşları, ekibi orada. Ekibin içerisinde bu işe karşı duranlar da belki var. Bu yönü hakikaten çok çok farklı. Bunları bu şekilde anlatması da takdire şayan. Obama’ya diyor ki “Bu süreci sen bu hale getirdin. Sen eğer Patriotları vermiş olsaydın bugün böyle bir durum olmayacaktı. Ama sen vermedin. Kongre dedin, şu dedin, bu dedin, işi buraya kadar sürükledin. Şu anda da adaletli davranmaya mecburuz.
F-35’LER KONUSU:
F-35’ler konusunda bir noktaya geldi, bu çok daha önemli. “1 milyar 400 milyon dolar para vermişler. Sen malını vermiyorsun. Böyle anılmak da iyi bir şey değil” dedi. Şimdi bu parayı verdik ama malımızı bize vermiyorlar; ne böyle bir tüccar olur ne de böyle bir müşteri. Bunu da çok açık ve net söylemek bir insanın dürüstlüğüne işaret eder. Bununla ilgili olarak da arkadaşlarımızı görevlendirdik, işin takibini yapacaklar. Savunma Bakanlarımız, Dışişleri Bakanlarımız, onlar da bu işin takibini yapmak suretiyle kapıları inşallah açmış olacaklar.
Tabi S-400 konusunda da Sayın Putin’le yanımda yaptıkları şakalaşmalar oldu. Onlar da güzeldi.
Soru: “Biz ABD ile stratejik ortağız. Böyle ülkeler arasında bu tür yaptırımlar olmaz” dediniz. Tam olarak “Ortadan kalktı” diyemiyoruz belki ama nasıl bir orta yol bulunabilir?
Yaptırım derken; “şu şu şu konuda yaptırım” diye hiçbir şey duymadık şu ana kadar. Sayın Trump, kendisi ile telefon görüşmelerimde, ikili olarak bir araya gelişlerimizde şu ana kadar “Biz size şu yaptırımı yapacağız” demedi. S-400’le ilgili olarak da “Haklısın” dedi. Bugün işi çok daha ileri bir seviyeye taşıdık. Bu ileri seviyede de Sayın Trump “Bu adaletsizliktir” dedi. Bu çok önemli. Sayın Putin’le üçlü olarak bir araya geldiğimizde de yine makul ve güzel şeyler söyledi. Tabi daha önce de Sayın Putin ve Trump arasındaki görüşmeyi Sayın Putin zaten bize anlatmıştı. Yani oralardaki görüşmelerde de bu konu olumlu istikamette. Öyle zannediyorum ki herhangi bir sıkıntı olmadan bu süreci aşacağız. Tabi bu arada Sayın Trump’ın Türkiye ziyaretinin gerçekleşmesiyle ve iş konseyini de yapmak suretiyle bu işi çok daha ileriye taşımış olacağız. Bu arada biz bir de oradan THY olarak 100 tane Boeing uçağı alıyoruz.
Soru: Bütün dünya bu görüşmeye gözünü çevirmiş durumdaydı. “Sayın Erdoğan Trump’ı ikna edecek mi?” diye beklendi. Sanki ikna olmuş gibi geldi;”Hiçbir Hollywood setinde bu kadar güzel insanı bir arada görmedim” diyerek mesela. Nasıl karşıladınız bu yaklaşımını?
Böyle bir yaklaşım elbette iyi karşılanır. Tabii bundan sonraki süreç de çok önemli. Bu S-400’ler konusunda özellikle birilerinin, farklı kesimlerin sağda solda artık konuşmaması lazım. Çünkü bu açıklamadan sonra Sayın Trump konumunu belirlemiştir. Ama birileri de maalesef kendilerine göre gelin güvey oldular, rastgele yazıp çiziyorlar.
Soru: Sayın Trump sizden sonra ABD basınına konuştu. Sizinle yaptığı açıklamaları daha da ileriye götürdü. “F-35’leri, yani parasını ödediği uçakları almak istiyorlar, bundan doğal ne olabilir ki?” dedi.
Bunu bizim yanımızda da söyledi zaten. F-35’ler konusunu daha önce de kısmen anlatmıştım. Biz şu ana kadar 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yaptık ve alacağımız savaş uçağı sayısı 100 artı 16. Yani toplamda 116 tane. Bunların da ödeme planları belirlenmiş durumda. Mesela geçen hafta 50 milyon dolarlık ödeme yapıldı. Bu peyderpey gidiyor. Bu ödemeyi aksatmadan yapan bir ülkeye, üstelik bir stratejik ortağa karşı böyle bir uygulamayı o da haklı olarak eleştirdi; “Ödemesini yapıyorlar ama biz uçaklarını vermiyoruz” dedi. Bu ABD gibi bir devlete yakışacak bir şey mi? Mümkün değil. Üstelik gönderdiğimiz pilotların eğitim programını durdurmuşlardı.
Şimdi Rusya’da ise tam aksine, S-400’lerle alakalı çok ciddi bir eğitim çalışması yapıldı. O eğitim çalışmalarına katılanlar aynı zamanda öğretmen konumundalar. Yani döndükten sonra öğretmen olarak burada insan yetiştirmeye başlayacaklar. Biz yola çıkmışız. Şurada belki bir hafta, 10 gün içerisinde ilk serisi inmiş olacak. Böyle bir noktadayız ve bu konuda her türlü hazırlık, tedbir vesaire bitmiş. Bunu Trump’a açık açık ben de söyledim, Sayın Putin de söyledi.