18 Eylül tarihinde, Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Halife Hafter, Libya’da üretim ve ihracatın yeniden başlayacağını duyurdu. Ordusu ülkenin doğu ve güney kısımlarını kontrol eden general, kararını vatandaşın refahı için duyduğu endişeyle açıkladı.
البيان بشأن استئناف انتاج النفط والنقاط التي تم الاتفاق عليها pic.twitter.com/qrTPUa4CMJ
— أحمد معيتيق (@MaiteegAhmed) September 18, 2020
Hafter, aylar süren duraklamanın ardından Libya petrolleri ihracatının devam etmesinin ön koşulunun hasılatın eşit paylaşımını sağlayacak ve terörü finanse etmek için kullanılmamayı temin edecek önlemlere uygun olması gerektiğini vurguladı.
Ulusal Mutabakat Hükümetine (UMH) başkanlık eden Libya Başkanlık Konseyi Başkan Yardımcısı Ahmet Muaytik, neredeyse Hafter ile aynı zamanda petrol üretimine kalındığı yerden devam etme üzerine açıklamalarda bulundu.
LUO komutanlığına göre, Trablus tarafından Ahmet Muaytik’in katılımıyla Libya’da iç Libya diyaloğu başladı.
Libya petrollerinin ihracatı, bu yılın Ocak-Şubat aylarında, doğu ve güney kabilelerinin temsilcileri tarafından engellendi. Avrupa Birliği (AB) Trablus’ta bulunan UMH’yi tanıdı ve kabilelerin petrol terminalleri ve alanlarını bloke ettiği bölgede bulunan Hafter’i suçladı.
Hafter ve ordusu Tobruk’taki meşruluğunu Temsilciler Meclisi’nin desteğine dayandıran ve sözcüsü Akile Salih olan diğer bir hükümeti desteklemekte.
LUO ve UMH’ini savunan güçler şuanda iç savaş durumundalar. LUO, Fransa, Birleşik Arap Emirlikleri ve Sudi Arabistan tarafından desteklenirken, UMH’ini Türkiye, Katar ve İtalya desteklemekte. Rusya’ya ek olarak Amerikalılar da iki taraf ile iletişim kurarken, Moskova Hafter’in güçlerine dolaylı yoldan askeri destek sağladığı gerekçesiyle Washington tarafından suçlanıyor.
Son bir ayı aşkın süredir, başlarında Türkiye ve Rusya’nın bulunduğu fakat Birleşik Devletler de dâhil bir takım yabancı aktör, çeşitli barış girişimlerinde bulundu.
Ahmet Muaytik Libya’daki yeni oyun kurucu mu?
18 Eylül’de, Muaytik, Libya petrol ihracatından elde edilen hasılatın dağıtımını ortak teknik bir komitenin üstleneceğini Twitter’dan duyurdu.
Bu ortak teknik komitenin esas işlevi, iki taraf için de adil olacak ve mutabık harcamaların uygulanmasını gözeten bir bütçe oluşturmak. Komite, bu işlevini Libya’nın yeni birleşik hükümeti seçilene kadar sürdürecek.
Fiilen, bu komite, ülkenin birliği için güçlü bir ekonomik altyapı oluşturarak, Libya’daki iki hükümet arasında sağlam bir iletişim ve koordinasyon kanalı yaratacak.
Zaviye askeri ve belediye konseyleri ve yerel şeyhler, düzenlemeleri destekledi. Batı Libya’daki limandan petrol ihracatına devam etmek, onlara ilk elden faydalar vadediyor.
Libya’nın önceki başbakanı Ahmet Muaytik, Libya çatışmasına diplomatik çözümler arayışı içerisinde olan ticaret ve yurt dışı bağlantılarına sahip kendini adamış ve etkili bir kişi imajını hep sürdürmüştür.
Önceleri, Washington’dan Moskova’ya, dünyanın farklı yerlerinde çok kez diplomatik görevlerde bulundu. 2020 yılı Haziran ayında Moskova’ya bir ziyareti sırasında, çatışmaların yoğunluğunda bir düşüş olacağını öngördü ve bu öngörüsü gerçekleşti. Her iki tarafın da agresif sözlerine rağmen, Sirte veya Al-Jufra Hava Kuvvetleri Üssü’ne saldırılmadı.
Dahası, 23 Şubat’taki görüşmeler sırasında, karşıt taraflar Avrupa Birliği’ne sunulmuş taslak anlaşmaya uyumlu olarak ateşkes için askeri komitelerin (5+5) müzakereleri sürdürmesini kabul etti.
Tobruk’daki LUO ve hükümet ile görüşme için, Ahmed Muaytik, ideal kişidir. Başkanlık Konseyi’nin vekili, saygı gösterilen bir yetkilidir. Bunlara ek olarak, muhalifler ona ne militan bir lider diyebilir ne de İslamcı.
İçişleri bakanı etkili Fethi Başağa ve Libya Danıştay başkanı Halit al-Mishri gibilerinin aksine, Muaytik savaş suçu ithamları veya bu tür suçların himayesinin kıskacında değildir
Yakın zamanda, petrol ihracatının başlayacağının duyurusunun arifesinde, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 15 Eylül günü Ahmed Muaytik ile birlikte Ankara’da yapıcı bir toplantı gerçekleştirdi. Muaytik’in bu ziyaretinde, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da Libyalı yetkili ile görüşme gerçekleştirdi.
Bu koşullar altında, Libya’nın batısı ve doğusunda ciddi iç politik dönüşümler başlamıştır. 14 Eylül tarihinde, Tobruk’daki hükümet istifasını verdi. UMH’de de geniş ölçekli değişiklikler beklenmektedir.
Birçok yönden, UMH’deki diğer aktörlerden Muaytik’e yapılan direniş, kendi hırslarından ve başarılı olursa ülkenin liderlik makamı için tek aday olacağından korktuklarından kaynaklanmaktadır. Fakat böyle giderse, ülkede Türkiye’nin ve Rusya’nın etkisini güçlendirme konusunda kayıtsız olan, Birleşik Devletler’in kuklaları haline gelirler.
Amerika, müzakereleri başlatarak Libya’nın kurtarıcısı olmanın yollarını arıyor. Bundan önce, Amerikan elçiliği, görünen o ki desteği karşılığında Hafter ile petrol ihracatını devam ettirme üzerine görüşmeyi denedi.
Fakat şimdi Birleşik Devletler’e hiçbir şey bırakılmıyor.
Ankara’nın Muaytik ile sürekli iletişim halinde olduğu ve Libya hakkında Moskova ile askeri ve diplomatik görüşmelerde bulunduğunu düşünürsek, Muaytik-Hafter petrol anlaşmasından bihaber olduğu pek mümkün değildir.
Bunlara ek olarak, Amerika’nın rolünün güçlenmesi, Türkiye’nin çıkarlarına ve Libya’da şu zamana kadar elde ettiği her şeye doğrudan bir tehdit olacağı anlamına gelir.
لقاء مثمر وبناء من اجل دعم الاستقرار وتعزيز اللقاءات بين البلدين مع وزير الخارجية التركي السيد " مولود أوغلو"#أنقرة_تركيا pic.twitter.com/BhzJGKpMUb
— أحمد معيتيق (@MaiteegAhmed) September 15, 2020